Uitlevering en overlevering zijn essentiële onderdelen van het internationale strafrecht, waarbij het gaat om het overdragen van een persoon aan een andere staat voor strafrechtelijke vervolging of strafuitvoering. Deze procedures maken het mogelijk dat een staat een persoon kan opeisen voor vervolging of strafexecutie.
Overlevering vindt plaats binnen de Europese Unie (EU) en wordt geregeld door het Europees arrestatiebevel (EAB). Uitlevering betreft de overdracht van een persoon tussen landen die niet noodzakelijkerwijs lid zijn van de EU. Via deze link kunt u meer lezen over overlevering.
Een persoon kan alleen worden uitgeleverd als dit mogelijk is op grond van een specifiek verdrag. Dit type verdrag is een formele overeenkomst tussen twee of meer landen, waarin zij vastleggen onder welke omstandigheden en voorwaarden een land een persoon moet uitleveren aan een ander land. In deze verdragen wordt ook bepaald in welke gevallen een aangezochte staat het recht heeft om de uitlevering te weigeren. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij politieke misdrijven, wanneer er sprake is van politieke vervolging, als het verzoek om uitlevering betrekking heeft op een eigen staatsburger of als de doodstraf zou kunnen worden opgelegd voor het misdrijf.
Wanneer er geen uitleveringsverdrag bestaat, is er geen juridische verplichting om een persoon aan een ander land uit te leveren. Als de wetgeving van zowel de aangezochte als de verzoekende staat uitlevering op vrijwillige basis toestaat, kan dit echter alsnog plaatsvinden. Nederland houdt zich echter strikt aan de regel dat uitlevering alleen plaatsvindt op basis van een verdrag.
Hoe verloopt de uitleveringsprocedure?
Om te bepalen of een persoon kan worden uitgeleverd, volgt Nederland een specifieke procedure bij het ontvangen van een uitleveringsverzoek. Deze procedure omvat meerdere stappen en betrokken instanties.
De Afdeling Internationale Rechtshulp in Strafzaken
Een verzoek om uitlevering aan Nederland wordt in eerste instantie behandeld door de Afdeling Internationale Rechtshulp in Strafzaken (AIRS). Er wordt gecontroleerd of er redenen zijn om de uitlevering te weigeren. In bepaalde gevallen, zelfs als er een weigeringsgrond van toepassing is, kan de uitlevering nog steeds plaatsvinden. Dit kan bijvoorbeeld als de verzoekende staat garanties geeft dat de doodstraf niet zal worden opgelegd. AIRS kan in deze gevallen advies vragen bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken.Een andere voorwaarde voor uitlevering is dat het tenlastegelegde misdrijf in beide landen strafbaar moet zijn (het beginsel van dubbele strafbaarheid). Daarnaast kan uitlevering alleen plaatsvinden als het misdrijf in Nederland een strafbaar feit is waarvoor minstens één jaar gevangenisstraf staat en als de opgeëiste persoon nog minstens vier maanden gevangenisstraf in het verzoekende land moet uitzitten.
Procedure bij de rechtbank
Als er geen weigeringsgronden zijn, wordt het uitleveringsverzoek doorgestuurd naar het Openbaar Ministerie voor verdere afhandeling.
Het Openbaar Ministerie legt het uitleveringsverzoek voor aan de uitleveringskamer van de rechtbank. Hier beoordeelt de rechter of het uitleveringsverzoek aan alle wettelijke voorwaarden voldoet. De rechter kijkt bijvoorbeeld of er sprake is van dubbele strafbaarheid, of de opgeëiste persoon direct zijn onschuld kan bewijzen en of er sprake is van een schending van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), hetgeen betekent dat de persoon is gemarteld of gefolterd in het verzoekende land. De rechtbank doet vervolgens uitspraak.
Procedure bij de Hoge Raad
Als de opgeëiste persoon of de officier van justitie het niet eens is met de uitspraak van de rechtbank, kunnen zij in cassatieberoep bij de Hoge Raad. De Hoge Raad zal beoordelen of de rechtbank haar beslissing voldoende heeft gemotiveerd en of het recht goed is toegepast.
Formeel besluit door de minister
Na een definitieve uitspraak van de rechtbank neemt AIRS namens de Minister van Justitie en Veiligheid een formeel besluit om het uitleveringsverzoek toe te staan of te weigeren. De opgeëiste persoon kan, zodra de uitspraak definitief is, een zienswijze indienen bij AIRS, die wordt meegenomen in de eindbeslissing. Deze beslissing, die in de vorm van een beschikking wordt genomen, wordt vervolgens gedeeld met zowel de opgeëiste persoon als het verzoekende land.
Kort geding
Als de opgeëiste persoon het niet eens is met de beslissing van de minister, kan hij een kort geding aanspannen. Dit wordt behandeld door de voorzieningenrechter van de rechtbank in Den Haag, omdat de Minister van Justitie en Veiligheid partij is in deze procedure. De voorzieningenrechter beoordeelt of de minister de juiste beslissing heeft genomen en kan de uitlevering verbieden of de vordering afwijzen. Tegen de beslissing van de voorzieningenrechter kan vervolgens hoger beroep worden ingesteld.
Advocaat uitlevering nodig?
Voor uitleveringszaken geldt dat de opgeëiste persoon na de aanhouding een advocaat krijgt. Gespecialiseerde rechtsbijstand is in een uitleveirngsprocedure noodzakelijk. Onze advocaten beschikking over de nodige expertise. Mocht u voor de aanhouding weten dat er een uitleveringskwestie speelt, dan is het zeer raadzaam om voor uw aanhouding contact met ons op te nemen. Wij kunnen dan in een vroeg stadium een strategie met u uitzetten.
Heeft u vragen of wilt u direct juridische hulp inschakelen? Neem dan contact op met ons kantoor. U kunt ons e-mailen op info@klpadvocaten.nl of telefonisch contact opnemen tijdens kantooruren via 020-6731548. Voor urgente zaken, zoals een aankomende aanhouding, kunt u ons bereiken via ons spoednummer 06-24428734.
Wilt u meer lezen over uitlevering? Klik dan hier.
Wilt u meer lezen over het Europees Aanhoudingsbevel (EAB)? Klik dan hier.
