Het Openbaar Ministerie maakt vaart met de rechtszaak rond de geweldsexplosie na de wedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv. Woensdag en donderdag verschijnen vijf verdachten voor de rechter, niet allemaal even schuldbewust. ‘Ik ben een beetje opgejut.’
‘Ik heb spijt, ik ben geen slecht mens’, zegt Sefa Ö. (32) woensdag tegen de rechter. In de Amsterdamse rechtbank is net op beelden te zien geweest hoe Ö. op de Dam een man zo’n harde schop geeft dat deze tegen een langsrijdende tram valt. Hij is herkenbaar aan zijn wat gedrongen postuur, gehuld in een opvallende lange witte jas.
Als het slachtoffer op de grond ligt, wordt hij geschopt en geslagen door andere mannen van de groep waarin Ö. volgens de officier van justitie een leidende rol speelt. Ö., van Turkse komaf, is een van de vijf verdachten die woensdag voor de Amsterdamse rechtbank staan voor het geweld rond de voetbalwedstrijd Ajax – Maccabi Tel Aviv op 7 november.
Maar slechts twee van deze verdachten zijn betrokken bij de gebeurtenissen die ook internationaal tot geschokte reacties leidden: de brute mishandeling van tientallen Israëlische voetbalsupporters in het centrum van Amsterdam. Groepen mannen waren die nacht na de wedstrijd doelbewust op zoek naar Israëlische supporters; het werd een ‘Jodenjacht’ genoemd.
Het Openbaar Ministerie verdenkt Ö. van betrokkenheid bij de mishandeling van zeker zes Israëlische supporters die nacht. Er zijn ook camerabeelden waarop te zien is hoe hij met zijn groep twee mannen mishandelt in een steeg in de buurt van de Dam.
Wat hem die nacht bezielde, wilde Ö. de rechter niet vertellen. Hij lijdt aan een bipolaire stoornis en heeft moeite om zijn emoties te reguleren. Naast zijn werk in een kapperszaak leeft hij van een Wajong-uitkering.
De officier van justitie eist 2 jaar cel tegen hem, waarvan een half jaar voorwaardelijk. Het is de zwaarste eis deze zittingsdag. De zaak tegen een 22-jarige verdachte met een Palestijnse achtergrond met de zwaarste aanklacht tegen zich, poging tot doodslag, wordt donderdag voortgezet omdat de tolk weg moet.
Chaotisch verloop
Het is tekenend voor het wat chaotische verloop van de eerste van twee rechtbankdagen die in het teken staan van de geweldsuitbarsting rond de beladen voetbalwedstrijd. Vanwege de maatschappelijke commotie wilde het Openbaar Ministerie snel met de strafzaken beginnen om te laten zien dat de plegers van dit geweld worden aangepakt. Tientallen journalisten zijn erop afgekomen, ook van buitenlandse media.
Maar aan die snelheid zitten haken en ogen. De opgeroepen verdachten zijn niet allemaal de grootste aanstichters van het geweld: de zwaarste verdenkingen tegen bijvoorbeeld een 19-jarige verdachte zijn het bezit van zwaar vuurwerk en het gooien van een steen naar de politie in de buurt van het stadion. Zichtbaar geïntimideerd kijkt de tiener die verdacht wordt van wat toch op ‘regulier’ voetbalgeweld lijkt naar de overvolle zaal met belangstellenden achter hem.
Ook heeft het OM besloten verdachten te dagvaarden zonder te weten wie hun slachtoffers zijn. Daardoor kunnen de rechten van de slachtoffers in het geding komen. Dat betogen twee advocaten, Johan Oosterhagen en Peter Plasman, die spreken namens zestig cliënten, veelal Maccabi-supporters. De slachtoffers kunnen bijvoorbeeld geen gebruik maken van hun spreekrecht. Het Openbaar Ministerie stelt hen gerust met de belofte dat zij namens hun cliënten verzoeken om schadevergoedingen kunnen indienen.
Buurthuis2
In de rechtbank wordt duidelijk hoe groot de rol van chatgroepen is geweest bij het geweld tegen de Israëlische supporters. Het gaat met name om de groep Buurthuis2, waarin ruim negenhonderd personen actief zijn. Wat de deelnemers niet wisten, was dat de politie meelas.
Zo kwam verdachte Rachid O. (26) uit Utrecht in beeld. Vanwege zijn bijdragen in deze chatgroep wordt hij beschuldigd van medeplichtigheid aan openlijke geweldpleging en van groepsbelediging.
‘Ik krijg nooit meer de kans om kankerjoden te slaan’, schrijft O. die avond in Buurthuis2. Ook schrijft hij dat hij ‘een tellie’ heeft gestolen van een Maccabi-supporter en dat hij klappen heeft uitgedeeld. ‘Kankerlaffe Joden, zijn er Joden doodgegaan, gestoken, op de ic?’, wil hij midden in de nacht weten.
O. probeert de rechter uit te leggen dat deze berichten gaan ‘over Maccabi-fans, en niet over Joden in het algemeen’. Ik heb nooit problemen gehad met Joodse mensen. Het was stoerdoenerij. Die supporters komen hier en roepen dat Arabieren dood moeten. Video’s daarvan op sociale media maakten mij boos.’
‘Er kan dan een sfeer ontstaan dat mensen worden opgejut, begrijp je dat?’, vraagt de rechter hem.
O. zegt dat hij spijt heeft en dat hij dom is geweest. ‘Ik ben ook een beetje opgejut.’
De officier van justitie eist 6 maanden tegen hem, waarvan 2 voorwaardelijk. Dat is veel te veel, vindt zijn advocaat Yasmine Finani. Zij vraagt zich af of ‘de infiltratie’ van de politie in de appgroepen wel rechtmatig is geweest. Speelt de maatschappelijke druk rond deze zaak mee, vraagt zij zich af. ‘De rechtbank kan er door beïnvloed worden.’
Druk op justitie
Ook advocaat Krit Zeegers van Mohammed B., 26 jaar, geboren in Syrië, denkt dat de druk op justitie door de maatschappelijke onrust de zaak tegen zijn cliënt sterk heeft beïnvloed. B. is de middag voor de wedstrijd betrokken geweest bij een incident. Met een riem in zijn hand ging hij achter een groepje Maccabi-supporters aan, beelden ervan zijn viraal gegaan.
Opvallend is dat de politie op dat moment al met hem en de betrokken supporters had gesproken. De supporters vertelden de politie dat er over en weer irritaties waren geweest en dat ze geen aangifte zouden gaan doen. Toch werd B. de volgende dag gearresteerd door een antiterrorisme-eenheid, die de deur intrapte van zijn ouderlijk huis. Zijn moeder kan er nog steeds niet van slapen, vertelt B. Disproportioneel, vindt zijn advocaat.
‘Ik geef volledig toe dat dit waarschijnlijk niet zo was gegaan als er na dit incident op Spui geen filmpje van was verspreid met de ondertitel: zie hoe onze broeders zionisten wegjagen’, zegt de officier van justitie.
Aan de andere kant, zegt hij, zullen deze aangebrachte zaken teleurstellend zijn voor degenen die zware straffen verwachten. In geen van de zaken is volgens hem te bewijzen dat er sprake is van geweld met een terroristisch oogmerk, waarvoor in de Tweede Kamer was gepleit.
‘Weliswaar heeft het geweld een schok veroorzaakt en de Joodse gemeenschap angst aangejaagd’, zegt de officier van justitie. ‘Maar niet bewezen kan worden dat het geweld een terroristisch oogmerk had. Daarvoor moet worden bewezen dat dat het doel was. Dat is onvoldoende vastgesteld.’
