Victim blaming in zaak Ali B. ook schadelijk voor toekomstige zedenslachtoffers, zegt deskundige: ‘Denken straks drie keer na over aangifte’
De publieke opinie richting de vrouwen die aangifte deden tegen Ali B. was zo hard, dat gevreesd wordt dat de drempel om naar de politie te stappen voor toekomstige zedenslachtoffers hoger is geworden. “Die denken nog drie keer na voor ze aangifte doen.”
Ze zouden het zelf willen, sletterig zijn, het door drugs niet meer goed weten of zelf bekend willen worden. Ze zijn te laat naar voren gestapt en ‘dikten’ het verhaal aan. Voorbeelden van victim blaming in de zaak tegen rapper en mediapersoonlijkheid Ali B.. De schuld neerleggen bij het slachtoffer is ‘heel schadelijk’, zegt jurist Floor Dubbeling. “Terwijl het juist goed is dat het aan het licht is gekomen en in zo’n zaak vervolgd wordt.”
Drie keer nadenken
Voor Slachtofferhulp Nederland begeleidt zij mannen en vrouwen in de rechtbank. Daar zitten ook vaak zedenzaken tussen. De vrouwen in de zaak van Ali B., die verdacht wordt van twee aanrandingen en twee verkrachtingen, zullen zich volgens haar vast afvragen of ze er wel goed aan hebben gedaan, omdat wat er op ze afkomt zo heftig is. “Terwijl we moeten kijken naar de feiten en wat er is gebeurd.”
Daarbij zal het ook een effect hebben op slachtoffers in andere zedenzaken, denkt ze. “Als een slachtoffer meekrijgt wat er allemaal wordt gezegd, denkt die drie keer na voor ze aangifte doen”, zegt Dubbeling. “‘Wat als er bij mij ook een mediacircus komt? Of dat mensen me niet geloven of denken dat ik een aansteller ben of ander motief heb dan gerechtigheid krijgen?’.”
‘Dingen die voor slachtoffer niet leuk zijn’
Ook in de zaal zelf werden harde uitspraken gedaan over de slachtoffers, door advocaat Bart Swier. Dubbeling snapt dat de advocaat er ‘hard’ in ging. “Je behartigt de belangen van je cliënt”, zegt ze. “Maar daar zit een risico van victim blaming in, dat zag je ook in deze zaak”.
Het is belangrijk om van tevoren goed uit te leggen wat een slachtoffer te wachten staat. “Hoe ziet het proces eruit? De verdachte kan met een ander verhaal komen of zwijgen, weet dat dat mogelijk is”, vertelt Dubbeling. Maar ook de rol van de advocaat van de tegenpartij noemt ze. “Die zegt dingen die voor een slachtoffer niet leuk zijn.”
‘Kunnen we ons bij de feiten houden?’
Dubbeling deed een zaak van een 12-jarig meisje dat misbruikt was door haar stiefvader. “Op zitting werd gezegd over het meisje dat ze zelf uitdagend gekleed was”, vertelt ze. “Zij werd in de zitting afgeschilderd als ontregeld, ze had het verzonnen. Hoe schadelijk kan dat zijn voor een meisje?”
Dubbeling moest haar overtuigen dat ze niet moest twijfelen. “Gelukkig is het goed afgelopen.” De juriste heeft gezegd dat de advocaat met respect om moest gaan met het slachtoffer. “Soms gaat het echt ver, dan denk ik: we kunnen ons ook bij feiten houden zonder dat we het slachtoffer als slet afschilderen, wat vaak gebeurt.”
‘Geen signalen gezien’
Advocaat Swier zei dat een van de aangiftes ‘alle schijn had van een valse aangifte’, al benadrukte hij dat dit niet het geval hoefde te zijn. Minder dan 5 procent van de aangiftes is vals, vertelt jurist Dubbeling. “Weinig slachtoffers zouden, zonder dat het waar is, zo’n hele strafzaak starten”, zegt zij.
Ali B. vroeg om vrijspraak op alle feiten. “2,5 jaar was het een rollercoaster voor mij. Heb ik signalen gemist? Ik heb geen signalen gezien.” Het Openbaar Ministerie zegt geen enkele reden te hebben om te twijfelen aan de verklaringen van de vrouwen. Zij eisten 3 jaar onvoorwaardelijke celstraf tegen de rapper.
Alles-of-niets gevoel
Een zedenzaak is ontzettend zwaar, zegt Dubbeling. Het zijn heftige feiten waarvoor eerst een ‘pittig’ verhoor bij de politie wacht. “Wat het ook lastig maakt, is dat het een-op-een situaties zijn. Elke zaak heeft steunbewijs nodig”, vertelt ze. Dat zorgt voor een alles-of-niets gevoel.
“Of er is een veroordeling, dan heb je erkenning en kun je eventueel een schadevergoeding krijgen, al willen veel dat helemaal niet”, zegt ze. Of er is vrijspraak, vaak een ‘klap in het gezicht’ voor slachtoffers. Hoe de zaak gevoerd wordt en wat er in het vonnis staat, is daarom belangrijk, volgens Dubbeling. Want slachtoffers willen zich gehoord en erkend voelen. “Vrijspraak betekent niet dat ze je niet geloven, het betekent dat het juridisch niet haalbaar is.”
